Câu chuyện bát cơm – từ đói thiếu đến bội thực
Hình ảnh bát cơm trắng dẻo thơm ngày nay đã trở nên quá đỗi thân thuộc, nhưng ít ai biết rằng chỉ vài thập kỷ trước, có đủ cơm để ăn đã là điều xa xỉ với thế hệ ông bà, cha mẹ chúng ta. Bà ngoại và mẹ mình từng kể về những năm tháng chiến tranh và thời bao cấp: cả làng cùng chia nhau từng hạt gạo, mỗi bữa cơm độn thêm khoai, sắn để cầm hơi. Ngày ấy, chuyện phân biệt gạo trắng hay gạo lứt là điều không ai nghĩ tới – có cái ăn đã là quý rồi.
Khi cuộc sống hiện đại mang đến cho mỗi người dân Việt Nam sự đủ đầy, bát cơm trắng ngần đã trở thành chuẩn mực của mỗi gia đình. Không phân biệt mùa vụ, bất cứ lúc nào, chúng ta cũng có thể dễ dàng tìm thấy gạo trắng thơm dẻo trong các cửa hàng và siêu thị.
Nhưng đằng sau vẻ ngoài trắng tinh ấy là một linh hồn rỗng tuếch, gạo trắng, chính là hạt ngọc đã đánh mất sự sống.
Sự thay đổi trong thói quen ăn uống và tỉ lệ bệnh tiểu đường gia tăng ở Việt Nam
Để có được hạt gạo trắng tinh là cả một hành trình mà hạt gạo phải đánh đổi các dưỡng chất tự nhiên. Trải qua nhiều công đoạn xay xát và đánh bóng, gạo trắng mà chúng ta ăn mỗi ngày chỉ còn phần lớn tinh bột, không còn giữ lại nhiều dinh dưỡng ban đầu như chất xơ, vitamin và khoáng chất, phần lớn nằm trong lớp vỏ mỏng.
Sự chuyển đổi từ gạo nguyên cám sang gạo trắng đã tạo nên một “kẻ thù” mới mà chúng ta không ngờ tới – bệnh tiểu đường. Theo số liệu từ Bộ Y tế, trong vòng 10 năm qua, tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường ở Việt Nam đã tăng gần gấp đôi, từ 3% lên khoảng 5,4% dân số trưởng thành. Điều đáng lo ngại là căn bệnh này đang tăng nhanh ở người trẻ tuổi, phần nào do lối sống ít vận động và thói quen ăn uống hiện đại với nhiều tinh bột tinh chế.
“Chúng ta thường cho rằng cơm trắng là phần cốt lõi của bữa ăn Việt, nhưng thực tế, cơm trắng hiện đại lại khác xa với hạt gạo nguyên bản – thứ đã nuôi dưỡng sức khỏe thế hệ trước.”
Nhiều nghiên cứu quốc tế đã chỉ ra rằng chế độ ăn nhiều thực phẩm chứa tinh bột nhanh như gạo trắng có thể làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2. Với chỉ số đường huyết (GI) cao, gạo trắng khiến lượng đường trong máu tăng đột ngột sau bữa ăn, gây áp lực cho tuyến tụy để sản xuất insulin – hormone giúp kiểm soát đường huyết. Ăn gạo trắng thường xuyên khiến cơ thể dễ bị kháng insulin theo thời gian, và đây chính là con đường dẫn đến bệnh tiểu đường.
Góc nhìn Dược sĩ : Một giải pháp từ thói quen của thế hệ cũ
Điều thú vị là thói quen ăn uống thời xưa của ông bà với những bữa cơm độn, các loại ngũ cốc nguyên cám như gạo lứt, đậu xanh, hay kê lại có lợi cho việc kiểm soát đường huyết.
Các loại thực phẩm này giàu chất xơ và khoáng chất, giúp làm chậm quá trình hấp thụ đường vào máu, nhờ đó hỗ trợ ổn định đường huyết một cách tự nhiên.
Ngoài ra, chất xơ trong ngũ cốc nguyên cám còn giúp cảm giác no lâu hơn, giảm thiểu lượng thực phẩm ăn vào mà không tạo áp lực lên cơ thể như gạo trắng tinh chế hiện đại.
Các enzyme trong ngũ cốc nguyên cám còn giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả, giảm lượng đường huyết tăng sau bữa ăn, và cải thiện khả năng chuyển hóa chất béo.
“Enzyme không chỉ giúp chuyển hóa chất dinh dưỡng, mà còn giúp cơ thể tự sửa chữa, bảo vệ sức khỏe toàn diện.”
Trong bối cảnh tỷ lệ bệnh tiểu đường không ngừng tăng cao, có lẽ đã đến lúc chúng ta cần nhìn lại bát cơm trắng quen thuộc hàng ngày. Giữa nhịp sống hiện đại, việc quay lại những giá trị nguyên bản tù ngũ cốc nguyên cám cũng là một cách để mang đến sức khỏe bền lâu, như cách mà thế hệ ông bà chúng ta từng sống.
Nguồn tham khảo
Bộ Y tế Việt Nam. Báo cáo về tình hình bệnh tiểu đường tại Việt Nam - https://moh.gov.vn
Tạp chí Dinh dưỡng Hoa Kỳ (American Journal of Clinical Nutrition). Các nghiên cứu về chỉ số đường huyết và ảnh hưởng của tinh bột nhanh trong chế độ ăn uống : https://academic.oup.com/ajcn.